БАТЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ ҚУАҢ АЙМАҚТАРЫНЫҢ ЖАЙЫЛЫМДАРЫН ОРМАН МЕЛИОРАЦИЯСЫ АРҚЫЛЫ ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУ ЖОЛДАРЫ
DOI:
https://doi.org/10.52578/2305-9397-2021-1-4-153-160Ключевые слова:
Өнімділік, орман-мелиорациясы, жайылымдардың санаттары, құмды жерлерАннотация
Құрғақ өңірлердегі жайылымдардағы ұзақ уақытқа созылған антропогендік салмақ, ауа-райы мен климаттық жағдайлардың тұрақсыздығы және қауіпті табиғи құбылыстардың жиі көрінуімен сипатталады, ол аймақ пен ұлттық экономиканың әртүрлі салаларына келтірілген залал апаты болып есептелінеді.
Батыс Қазақстан обылысы аумағындағы шөлді, шөлейтті аймақтарының жайылым жерлерінде аталмыш көріністер бүгінгі күннің өзекті проблемаларының біріне айналып отыр. Белгілі бір аймақтарда орман өсіру потенциалын бағалау және пайдалану бойынша соңғы онжылдықтардағы ғылым жетістіктері мен практикалық тәжірибелерге сүйене отырып талдау жүргізілді, алқаптардың табиғи азықтылығын мен өнімділігін, тұрақтылығын қалпына келтіру және арттыру жөніндегі іс-шараларды жобалау үшін негіз ретінде Батыс Қазақстан облысының шөлді және шөлейтті аймақтарындағы жайылымдардың орманмелиоративті жіктелуін жетілдіру қажеттілігі негізделді.
Библиографические ссылки
Агроклиматический справочник по Западно-Казахстанской области. - [Электронный ресурс]. - Режим доступа: http://www.kazneb.kz.
Алинов М. Ш. Жерді цифрлық әдіспен зерттеу / М. Ш. Алинов. – Алматы: Бастау, 2019. – 232б.
Асетова А. Ю. Некоторые вопросы использования земель Западно-Казахстанской области / А.Ю. Асетова // Российская наука: Тенденции и возможности: сборник научных статей. Часть IY. – Москава, 2020. – с. 26.
Есмагулова Б. Ж. Батыс Қазақстан облысы территориясында орын алған шөлейттену проблемалары және оларды шешу жолдары / Б.Ж. Есмагулова // Ғылым және білім.- 2020. –Т. 2. №4-2(61). – б.146.
Есмагулова Б. Ж. Песчаные земли Западного Казахстана как объект фитомелиорации / Б. Ж. Есмагулова // Агролесомелиорация в 21 веке: состояние, проблемы, перспективы. Фундаментальные и прикладные исследования: материалы Межд. научно-практ. конф. молодых ученых и специалистов. - Волгоград, 26 – 28 октября 2015. – С. 87-90.
Есмагулова, Б. Ж. Дистанционный мониторинг земель Западного Казахстана: т. 5 / Б. Ж. Есмагулова, О. Ю. Кошелева, К. Б. Мушаева // Лесотехнический журнал. - 2015. - № 1 (17). – С. 25-34.
Есмагулова Б. Ж. Фитоэкологическая оценка и картографирование опустыненных земель Западно-Казахстанской области на основе геоинформационнных технологий / Б. Ж. Есмагулова. – Уральск, ЗКАТУ им. Жангир хана, 2021. – 96б.
Есмагулова Б. Ж. Агроорманмелиорациясында геоақпараттық технологияны қолдану / Б:Ж: Есмагулова. – Орал, Жәңір хан атынд. БҚАТУ, 2018. – 67б.
Есмагулова Б. Ж. Проблема опустынивания земель в Западно-Казахстанской области / Б.Ж. Есмагулова // Российская наука: Тенденции и возможности: сборник научных статей. Часть IY. – Москава, 2020. – с. 31.
Есмагулова Б.Ж. Лесомелиоративное картографирование пастбищ на песках Орды (в пределах Бокейординского района Западно-Казахстанской области) / Б.Ж. Есмагулова, Б.М. Мусаева // Вестник Кызылординского книверситета имени Коркыт ата. – 2021, №2(57). – с. 63.
Казахстан. Пастбищные угодья в переходный период: ресурсы, пользователи и рациональное использование. - [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://www.fao.org/3/a-x6156r.pdf.
Кулик К. Н. Геоинформационный анализ опустынивания Северо - Западного Прикаспия / К. Н. Кулик, В. И. Петров, В. Г. Юферев, Н. А. Ткаченко // Аридные экосистемы. - 2020.- Т. 26. № 2 (83). - С. 16-24.
Kulik K.N. Forecasting the Development of protective afforestation in russia until 2020 / K.N. Kulik, A.T. Barabanov, A.S. Manaenkov // Studies on Russian Economic Development. - 2015. - Т. 26. № 4. С. 351-358.
Құрманова Г. К. Жер мониторингі / Г. К. Құрманова. – Алматы: Эверо, 2015. -92б.
Манаенков А.С. Повышение эффективности восстановления растительного покрова в современных очагах дефляции на пастбищах Северо-Западного Прикаспия / А.С. Манаенков, Л.П. Рыбашлыкова // Аридные экосистемы. - 2020. - Т. 26. № 4 (85). С. 116-126.
Манаенков А. С. Закономерности водного режима, роста и долговечности искусственных древостоев в засушливых условиях / А. С. Манаенков // Известия Санкт-Петербургской лесотехнической академии. - 2017. - № 221. С. 91-106.
Nkonya E., Economics of Land Degradation and Improvement – A Global Assessment for Sustainable Development / E. Nkonya, A. Mirzabaev, J. Von Braun // Springer International Publishing AG Switzerland. – 2016. – 686 p.
Radochinskaya L.P. Production Potential of Restored Pastures of the Northwestern Caspian / L.P. Radochinskaya, A.K. // Arid Ecosystems. – 2019. – 9(1). – рp. 51-58.
Тютюма Н.В. Мелиоративная эффективность кустарниковых кулис на аридных пастбищах юга России / Н.В. Тютюма, Г.К. Булахтина, А.В. Кудряшов // Аридные экосистемы. - 2020. – Т. 26, № 1 (82). С. 62-68.
Шинкаренко С.С. Пространственно-временная динамика опустынивания на Чёрных землях / С.С. Шинкаренко // Современные проблемы дистанционного зондирования Земли из космоса. - 2019. - Т. 16. №6. С. 155–168.
ADEBIETTER TIZIMI
Batys Qazaqstan oblysy boıynsha agroklımattyq anyqtamalyq [Agro-climatic guide to the West Kazakhstan region]. - [Elektrondyq resýrs]. - Kirý rejımi: http://www.kazneb.kz.
Alınov M.Sh. (2019). Jerdi sandyq ádispen zertteý [Quantitative study of the Earth]. Almaty: Bastaý, [in Russian].
A. Iý. Asetova. (2020). Batys Qazaqstan oblysynyń jerlerin paıdalanýdyń keıbir máseleleri [Some issues of land use in the West Kazakhstan region]. Reseı ǵylymy: úrdister men múmkindikter: ǵylymı maqalalar jınaǵy - Russian science: trends and opportunities: collection of scientific articles, IY bóligi. - Máskeý, B.26. [in Russian].
Esmagýlova B.j. (2020). Batys Qazaqstan oblysy aýmaǵynda oryn alǵan tólem máseleleri jáne olardy sheshý joldary [Payment issues and solutions that took place on the territory of the West Kazakhstan region]. Ǵylym jáne bilim - Science and education, T. №4-2(61). – 146. [in Kazakhstan].
B.j. Esmaǵulova. (2015). Batys Qazaqstannyń qumdy jerleri fıtomelıorasıa obektisi retinde [Sandy lands of Western Kazakhstan as an object of phytomelioration]. 21 ǵasyrdaǵy agroormanmelıorasıa: jaǵdaıy, máseleleri, bolashaǵy. Irgeli jáne qoldanbaly zertteýler: halyqaralyq materıaldar. ǵylymı-prakt. konf. jas ǵalymdar men mamandar - Agroforestry in the 21st century: state, problems, prospects. Fundamental and applied research: materials of the international scientific and practical conference. young scientists and specialists, Volgograd, 26-28 Qazan. - 87-90. [in Russian].
Esmagýlova, B.j., O. Iý. Kosheleva, K. B. Mýshaeva. (2015). Batys Qazaqstan jerleriniń qashyqtyqtan monıtorıńi: T. 5 / // Lesotehnıkalyq jýrnal. - 2015. - № 1 (17). – B.25-34.
Esmagýlova B.j. geoaqparattyq tehnologıalar negizinde Batys Qazaqstan oblysynyń shóleıt jerlerin Fıtoekologıalyq baǵalaý jáne kartografıalaý [Remote monitoring of the lands of Western Kazakhstan]. Oral, BQATÝ ım. Jáńgir han - Uralsk, Zhangir Khan ZKATU. – 96b. [in Kazakhstan].
Esmagýlova B.j. (2018). Agroormanmelıorasıasynda geoaqparattyq tehnologıany qoldaný [Application of geoinformation technologies in agroforestry]. Oral, Jáńgir han atyndaǵy. BQATÝ - Uralsk, named after Zhangir Khan. ZKATU. – 67b. [in Kazakhstan].
B. J. Esmagýlova. (2020). Batys Qazaqstan oblysyndaǵy jerlerdiń shóleıttený problemasy [The problem of land desertification in the West Kazakhstan region]. Reseı ǵylymy: tendensıalary men múmkindikteri: ǵylymı maqalalar jınaǵy. IY bóligi. – Máskeý - Russian science: trends and opportunities: collection of scientific articles. Part II. - Moscow. 31.
Esmaǵulova B.j. (2021). Orda qumyndaǵy jaıylymdardy orman melıoratıvtik kartografıalaý (Batys Qazaqstan oblysy Bókeı ordasy aýdany sheginde) [Forest-reclamation mapping of pastures on the sands of the Horde (within the Bokeyordinsky district of the West Kazakhstan region)]. Qorqyt ata atyndaǵy Qyzylorda ýnıversıteti Habarshysy – Bulletin of the Korkyt Ata Kyzylorda University. №2(57). – 63. [in Kazakhstan].
Qazaqstan. Ótpeli kezeńdegi jaıylymdyq jerler: resýrstar ,paıdalanýshylar jáne utymdy paıdalaný [Kazakhstan. Pasture lands in transition: resources, users and rational use]. - Kirý rejımi. - Access mode http://www.fao.org/3/a-x6156r.pdf.
Kulik K. N., Petrov V. I., Iuferev V. G., Tkachenko N. A.. (2020). Soltústik - Batys Kaspıı mańy oıpatynyń shóleıttenýin geoaqparattyq taldaý [Geoinformation analysis of desertification of the North-Western Caspian Lowland]. Аrıdtik ekojúıeler - Arid ecosystems. T. 26. № 2 (83). - B.16-24. [in Russian].
Kulik K.N., Barabanov A.T., Manaenko A.S. (2015). [Forecasting the Development of protective afforestation in russia until 2020]. Studies on Russian Economic Development. - T. 26. № 4. B.351-358. [in Russian].
Kurmanova G. K. (2015) jer monıtorıńi [land monitoring]. Almaty: Evero -92р. [in Kazakhstan].
Manaenkov a.s. Soltústik-Batys Kaspıı mańy jaıylymdarynda deflásıanyń qazirgi oshaqtarynda ósimdik jamylǵysyn qalpyna keltirýdiń tıimdiligin arttyrý / a. s. Manaenkov, L. P. Rybashlykova // arıdtik ekojúıeler. - 2020. - T. 26. № 4 (85). 116-126 B. [in Russian].
Manaenkov A.S. (2017). Sý rejıminiń zańdylyqtary, qurǵaq jaǵdaıda jasandy aǵashtardyń ósýi men beriktigi [Regularities of the water regime, growth and strength of artificial trees in dry conditions]. Sankt-Peterbýrg orman sharýashylyǵy akademıasynyń jańalyqtary - News of the St. Petersburg Academy of Forestry - № 221. 91-106р. [in Russian].
Nkonya E., Mirzabaev A., Von Braun J. (2016). [Economics of Land Degradation and Improvement -A Global Assessment for Sustainable Development]. Springer International Publishing AG Switzerland. – 686p. [in Ingland].
Radochinskaya L.P., Radochinskaya A.K. (2019). [Production Potential of Restored Pastures of the Northwestern Caspian]. Arid Ecosystems. – №9(1). 51-58р. [in Ingland].
Tyutum N. V., Bulakhtina G. K., Kudryashov A.V. (2020). Reseıdiń ońtústigindegi qurǵaq jaıylymdardaǵy butaly sahnalardyń Melıoratıvti tıimdiligi [Reclamation efficiency of shrubby thickets on arid pastures of the South of Russia]. Qurǵaq ekojúıeler - Dry ecosystems. T.26, № 1 (82). 62-68p.
Shinkarenko S. S. (2019). Qara jerlerdegi shóleıttenýdiń keńistiktik jáne ýaqytsha dınamıkasy [Spatial and temporal dynamics of desertification in the Chernozem region]. Jerdi ǵaryshtan qashyqtyqtan zondtaýdyń zamanaýı máseleleri - Modern problems of remote sensing of the Earth from space. T. 16. №6. 155-168р.
